ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಚಾರಣ

Our Group (Akshata, Me, Suresh, Another trekker who joined on the way, Manjunath, Divya, Raj, Deepika) infront of HutriDurga Fort

ಮನದನ್ನೆಯೊಡನೆ ನವದುರ್ಗಗಳ ಚಾರಣ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಕನಸು ಶುರುವಾದದ್ದು ಸಾವನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ. ಅದರ ಎರಡನೇ ಅಂಕವಾದ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗದ ಚಾರಣ ಇಂದು ನನಸಾಯ್ತು.
ಮನೆಯಿಂದ ೧೯೦ ಕಿ.ಮೀಗಳ ಬೈಕ್ ಟ್ರಿಪ್ಪು ಹಾಸನ ಹೈವೇ ಮೂಲಕ ಹೋಗಿದ್ದಾಗಿದ್ದಾದ್ದರಿಂದ ಆ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆಯಿಂದ ಉಲ್ಲಾಸಭರಿತವಾಗಿತ್ತು.


ಹೋಗೋದು ಹೇಗೆ ? 
ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೬೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರವಿರೋ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗೋದೂ ಸುಲಭ. ಕೆ.ಎಸ್. ಆರ್. ಟಿ.ಸಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಊರವರೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತೆ. ಊರ ಪೇಟೆಯಲ್ಲೇ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಅಂತ ಬೋರ್ಡ್ ಕಾಣುತ್ತೆ. ಆ ಬೋರ್ಡಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೧ ಕಿ.ಮೀ ಮೇಲೆ ನಡೆದರೆ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಊರು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಶಂಕರಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಎಂಬ ಬೋರ್ಡ್ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ನೂರು ಮೀಟರ್ ಸಾಗೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ದೇಗುಲ ಸಿಗುತ್ತೆ. ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರೋ ದಾರಿಯಲ್ಲಿರೋ ಸಾಗಿದರೆ ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಒಳಗೆ ಸಾಗೋ ಬಾಗಿಲು ಸಿಗುತ್ತೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದರೆ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಬೆಟ್ಟದ ಚಾರಣ ಮಾಡಬಹುದು. ಬೈಕಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗೋದಾದರೆ ಕುಣಿಗಲ್ಲಿಗೆ ೭ ಕಿ.ಮೀ ದೂರ ಅಂತ ಕಾಣುವ ಬೋರ್ಡಿನ ನಂತರ ಸಿಗೋ ಎಡತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ೧೪ ಕಿ.ಮೀ ಸಾಗಿದರೆ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ತಲುಪಬಹುದು. ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲೇ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಎನ್ನುವ ಬೋರ್ಡು ಸಿಗುವ ತನಕ ಸಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಸಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಬೇಕು. ಕೆಲಕಡೆ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಗುಂಡಿ ಬಿದ್ದಿದೆಯಾದರೂ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಚಾರಣದವರೆಗಿನ ರಸ್ತೆ ಚೆನ್ನಾಗೇ ಇದೆ. ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ತಲುಪಿದ ನಂತರ ಶಂಕರಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇಗುಲ ದಾಟಿ ಕೋಟೆಯ ಬಂಡೆಗಳವರೆಗೂ ಬೈಕನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ದಾರಿಯಿದೆ.


ಚಾರಣದ ದೂರ ಎಷ್ಟು? 
ಹುತ್ರಿದುರ್ಗದ ಚಾರಣ ಹೆಚ್ಚು ದೂರದ್ದೂ, ಹೆಚ್ಚು ಹೊತ್ತಿನದ್ದೂ ಅಲ್ಲ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿ, ಸುತ್ತಲ ಜಾಗಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೋಡಿ ವಾಪಾಸ್ ಬರಲು ಸುಮಾರು 2.6 ಕಿ.ಮೀ ಆಗುತ್ತದೆ ಅಷ್ಟೆ.


ಫುಲ್ ಕನ್ ಫ್ಯೂಷನ್ ಕಣಣ್ಣ  ನಮ್ಮಣ್ಣ: 
ನಿನ್ನೆ ಸಂಜೆ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಹೇಗೆ ಅಂತ ಪ್ಲಾನ್ ಮಾಡಾಯ್ತು. ಮೊನ್ನೆ ಗೆಳೆಯ ವಿನಯ್ ರಾವ್ ಅವರು ಹೋಗಿದ್ದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆ ಪ್ರವೀಣ್ ಅವ್ರ ತಂಡ ಹೋಗಿ ಬಂದಿದ್ದ ಕಥೆ ಕೇಳಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿಬರಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ ಮೊಳೆಯುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಇತ್ತೀಚಿಗಿನ ಚಾರಣಗಳ ಖಾಯಂ ಸಾಥಿಯಾಗಿರೋ ಜೀವನಸಾಥಿ ಅಕ್ಷತಾ ಹೇಗಿದ್ರೂ ರೆಡಿಯಾಗಿದ್ಲು. ಮತ್ತಿನ್ಯಾರು ಜೊತೆ ಸಿಗಬೋದು ಅಂತ ನಮ್ ರಾಜಣ್ಣ ಮುಂತಾದವರನ್ನ ಕೇಳಾಯ್ತು.  ಬೇರೆಯವ್ರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಬರೋಕಾಗದಿದ್ರೂ ರಾಜಣ್ಣ ೩೦ ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ಹೇಳ್ತೀನಿ ಅಂದ್ರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಬಿಟ್ಟು ಬರ್ತೀನಿ ಅಂದ್ರು. ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮ ಗೆಳೆಯರನ್ನೂ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರ್ತೀನಿ ಅಂದ್ರು . ಸರಿ, ಆಗ್ಲಿ ಅಂತ ಗ್ರೂಪೊಂದು ಮಾಡಿ, ಬರೋರ್ನೆಲ್ಲಾ  ಸೇರ್ಸಿ ಅಂತೇಳಿ ಬೇರೆ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಮಗ್ನನಾಗಿದ್ದೆ. ಹತ್ತೂಕಾಲಾದ್ರೂ ರಾಜಣ್ಣನ ಸುದ್ದಿಯಿಲ್ಲ. ಬರೋ ಬೇರೆಯವ್ರ ಸದ್ದಿಲ್ಲ ! ಚಳಿಗಾಲ ಅಂತ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಹೊದ್ಕೊಂಡು ಮಲ್ಗಿದ್ರಾ ಅಂತ ಸಂದೇಹ ಬಂದು ಫೋನ್ ಮಾಡಿದ್ರೆ , ಬರ್ತೀನಿ ಅಂದಿದಾರೆ ಒಂದಿಬ್ರು, ಕೇಳ್ತೀನಿ ತಡೀರಿ ಅಂದ್ರು. ಹಂಗೇ ಮಂಜುನಾಥ್ ಮತ್ತು ಸುರೇಶ್ ಗೌಡ ಅವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ರು ಬರೋರ ಸಾಲಿಗೆ. ಸರಿ, ಮೂರು ಜನರ ಬದ್ಲಿಗೆ ಐದು ಜನರಾದ್ರೆ ಒಳ್ಳೇದೆ ಅಂತ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ನೀರಿನ ಬಾಟ್ಲಿ ತಗಂಡು ಬರ್ರಪ್ಪ ಅಂತೇಳಿ ಮಲ್ಕೊಂಡಾಯ್ತು ಹನ್ನೊಂದರ ಹೊತ್ತಿಗೆ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ನಾಲ್ಕೂಮುಕ್ಕಾಲಿಗೆ ಎದ್ದು ನೋಡಿದ್ರೆ ಗ್ರೂಪಲ್ಲಿ ಇನ್ನೆರಡು ಹೊಸ ಎಂಟ್ರಿ ! ಅವ್ರನ್ನ ಯಾರು , ಎಲ್ಲಿಂದ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರೋದು ಅನ್ನೋದ್ರ ಬಗ್ಗೆ ಫುಲ್ ರಾಮಾಯಣ ! ಅದ್ರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ ದಿವ್ಯ ನಮ್ಮನೆ ಹತ್ರನೇ ಇರದು. ಅವ್ರನ್ನ ಬೇರೆ ಜಾಗದಿಂದ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರ್ಬೇಕು ಅಂತ ಮೆಸೇಜು ! ಸರಿ, ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಸುದ್ದಿಯಿರದ ಅವ್ರು ರೆಡಿಯಿರ್ತಾರ , ಬರ್ತಾರ ಅಂತ ಅವರಿಗೆ ಮೆಸೇಜಿಸಿದರೆ ಅವ್ರ ಸುದ್ದಿಯಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ರಾಜಣ್ಣಂಗೆ ಕೇಳಿದ್ರೆ ನೀವೇ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬನ್ನಿ, ಇಲ್ಲಾಂದ್ರೆ ಪ್ರವೀಣಂಗೆ ಹೇಳಿದೀನಿ ಅಂದ್ರು. ಪ್ರವೀಣಂಗೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿದ್ರೆ ನೀವು ಕರ್ಕೊಂಡು ಬರೋದಾದ್ರೆ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬನ್ನಿ ಅಂದ. ಸರಿ , ಆಯ್ತಪ್ಪ ಅಂತ ನಿಂಗೆ ಯಾವ ಸ್ಟಾಪ್ ಹತ್ರನಮ್ಮ ಅಂದ್ರೆ ದಿವ್ಯ ನಮ್ಮನೆ ಹತ್ರದ ಸ್ಟಾಪೇ ಹೇಳ್ಬೇಕಾ ? ಸರಿ ಅಂತ ನಮ್ಮನೆಯವ್ರು ರೆಡಿಯಾಗಿ ಹೊರಡೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ದಿವ್ಯನ ಫೋನ್ ಹೋಗ್ತಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನೋಡಿದ್ರೆ ಪ್ರವೀಣನ ಮಿಸ್ ಕಾಲು ! ಏನಪ್ಪಾ ಅಂತ ಮತ್ತೆ ಫೋನ್ ಮಾಡಿದ್ರೆ ಅವ್ರನ್ನ ಕರ್ಕೊಂಡೋಗಿ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಟಾಪಿಗೆ ಬಿಟ್ಟಿದೀನಿ ಅನ್ಬೇಕೆ ? ನಂ ರಾಜಣ್ಣ ಎಲ್ರನ್ನ ಎಲ್ರಿಗೂ ಪಿಕ್ ಮಾಡಕ್ಕೆ ಹೇಳಿದ್ರು . ಆದ್ರೆ ಅವ್ರು ಯಾರ್ಯಾರಿಗೆ ಹೇಳಿದಾರೆ ಅಂತ ಮತ್ತೊಬ್ರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿರ್ಲಿಲ್ಲ ! ಅಣ್ಣನ ಗೊಂದಲಗಳಿಂದ ಆರಕ್ಕೆ ಹೊರಡಬೇಕಾದ ನಾವು ಆರೂಮುಕ್ಕಾಲಾದ್ರೂ ಒಬ್ಬರೊಬ್ಬರಿಗೆ ಕಾಯ್ತಾ ಮಾರತ್ತಳ್ಳಿಯಲ್ಲೇ ಕೂತಿದ್ವಿ ! ಸರಿ, ಆಯ್ತಪ್ಪ , ನಾವು ಹೊರಟಿದೀವಿ ಬನ್ನಿ ಅಂದ್ರೆ, ಪಾರ್ಲೇಜಿ ಹತ್ರ ಬನ್ನಿ ಬರ್ತೀನಿ ಅಂದ ಅಣ್ಣ ನಮ್ಮನ್ನಲ್ಲಿ ಕಾಯ್ಸಿದ್ದೇ ಕಾಯ್ಸಿದ್ದು ! ಅಣ್ಣನ ಸೂಪರ್ ಕನ್ ಫ್ಯೂಷನ್ನುಗಳಿಂದ ಸುಮ್ಮನೇ ಬೇಗ ಎಬ್ಸಿ , ಜಾಕೇಟುಗಳಿದ್ರೂ ನಡುಗಿಸ್ತಿದ್ದ ಚಳೀಲಿ ಕರ್ಕೊಂಡು ಬಂದು ಕಾಯ್ಸಿದ್ದಕ್ಕೆ  ಮಹಿಳಾಮಣಿಗಳಾದ ದಿವ್ಯ, ಅಕ್ಷತಾ ಮತ್ತು ದೀಪಿಕಾರಿಂದ ನಮಗೆಲ್ಲಾ ಮಂಗಳಾರತಿ ಆಗದೇ ಹೋದದ್ದು ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯ  !

ನೆಲಮಂಗಲದ ತಟ್ಟೆ ಇಡ್ಲಿ: 
ನೆಲಮಂಗಲ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಹೋಗೋವಾಗ ಖುಷಿ ಕೊಡೋ ಹಲವು ಸಂಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಖತ್ತಾಗಿರೋ ರಸ್ತೆ ಒಂದಾದ್ರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಸಂಗತಿ ಅಲ್ಲಿ ಸಿಗೋ ತಟ್ಟೆ ಇಡ್ಲಿ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ತಿಂಡಿ ತಿನ್ನದೇ ಹೊರಟಿದ್ದ ನಮಗೆ ನೆಲಮಂಗಲ ಕ್ರಾಸು ದಾಟಿ ಹಾಸನ ಹೈವೇ ಹಿಡಿಯೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹೊಟ್ಟೆ ಚುರುಗುಟ್ಟತೊಡಗಿತ್ತು. ಸರಿ, ಅಂತ ಅಲ್ಲೇ ಗಾಡಿ ಸೈಡಿಗಾಕಿ ತಟ್ಟೆ ಇಡ್ಲಿ, ಮೆಂತೆ ಬಾತುಗಳನ್ನ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಾರ್ಸಿದ್ದಾಯ್ತು. ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಚಾಯೂ ಒಳಗಿಳಿದ ಮೇಲೆ ದೇಹ ಸ್ವಲ್ಪ ಬೆಚ್ಚಗಾಯ್ತು. ಹಾಸನದ ಹಾದೀಲಿ ಗಾಡಿಗಳನ್ನ ಮುಂದುವರೆಸಾಯ್ತು.

confusion Continues..
ಕುಣಿಗಲ್ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಎಡಕ್ಕೆ ಸಾಗಿದ ನಾವು ಹುತ್ರಿದುರ್ಗದವರೆಗೂ ಸರಿಯಾಗೇ ಸಾಗಿದ್ವಿ. ಆಮೇಲೆ ನಾವು ಮುಂದೆ ಹೋಗ್ತೀವಿ ಅಂತ ಮುಂದೆ ಹೋದ ರಾಜಣ್ಣ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಅಂತ ಇರೋ ಬೋರ್ಡನ್ನೂ ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿದ್ರು.

Two boards which should not be missed if you want to go to Hutridurga for trekking 

ಫೋನ್ ಮಾಡಿದ್ರೆ ತೆಗಿಯಂಗಿಲ್ಲ ! ಸರಿಯಾಯ್ತು ಅಂತ ಮಂಜುನಾಥ್ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ರಾಜಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿದ್ದ ಗ್ಯಾಂಗನ್ನು ವಾಪಸ್ ಕರ್ಕಂಡು ಬಂದ್ರು ! ದಿವ್ಯನ ಅದ್ಭುತ ಡ್ರೈವಿಂಗಿನ ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ ನಾವೆಲ್ಲಾ ಸೇಫಾಗಿ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ವಿ !

Our Group starting towards Trek 

ಆಂಟಿ ಅಟ್ಯಾಕ್ !
ಹುತ್ರಿದುರ್ಗದ ಊರ ಬಾಗಿಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರವನ್ನು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೇ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ರಾಜಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಂಜುನಾಥ್ ಅವರಿದ್ದ ಬೈಕನ್ನು ಊರ ಹೆಂಗಸೊಬ್ರು ಅಡ್ಡ ಹಾಕಿದ್ರು ! ಅಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಬಂದ ಸುರೇಶ್ ಅವರ ಬೈಕನ್ನೂ , ಪಕ್ಕದ ಬೈಕವರನ್ನೂ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಏನು ಅರ್ಜೆಂಟಲ್ಲಿದೀರಾ ? ಅಡ್ಡ ಹಾಕಿದ್ರೂ ಹಾಗೇ ಹೋಗ್ತಿದೀರಾ ಮರ್ಯಾದೆ ಇಲ್ವಾ ಅಂತ ದನಿ ಏರಿಸೋಕೆ ಶುರು ಮಾಡಿದ್ರು. ಹಿಂದಿದ್ದ ನಮಗೆ ಏನಾಗ್ತಿದೆ ಇಲ್ಲಿ ಅಂತ ಅರ್ಥ ಆಗ್ಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ನೋಡಿದ್ರೆ ಅವರು ಊರಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ದಾರ ಆಗ್ತಿರೋ ಶಂಕರಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇಗುಲಕ್ಕೆ ಚಂದಾ ಕೇಳೋಕೆ ಬಂದಿದ್ದು ಅಂತ ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗ ಚಂದಾ ಪುಸ್ತಕ ತಗೊಂಡು ಬಂದ ಮೇಲೇ ಗೊತ್ತಾಗಿದ್ದು. ರಾಜಣ್ಣ ನೂರು ರೂ ಕೊಟ್ರೂ ಎಲ್ಲಾ ಬೈಕೋರೂ ನೂರು ರೂ ಕೊಡಿ ಅಂತ ಕುತ್ಕೊಂಡ್ರು ಅವ್ರು ! ನಾವೆಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ಗುಂಪು ಅಂತ ಅವರಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡ್ಕೊಟ್ಟು ರಾಜಣ್ಣ ಅವರೇ ಹೇಳುವಂತೆ "ಆಂಟಿ ಆಟ್ಯಾಕ್" ನಿಂದ ಎಸ್ಕೇಪಾಗೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸಾಕಾಯ್ತು !

ಕೋಟೆ ದ್ವಾರಗಳೂ ಮತ್ತು ಹತ್ತೋ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು: 
ಕೋಟೆಗೆ ಒಟ್ಟು ಆರು ಬಾಗಿಲುಗಳೂ ಮತ್ತು ಊರ ಶುರುವಿನಲ್ಲಿರುವ ಬಾಗಿಲೂ ಸೇರಿ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗಕ್ಕೆ ಏಳು ಬಾಗಿಲುಗಳಿವೆ. ಒಳಗೆ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ದ್ವಾರಗಳ ರೀತಿ ಕಲ್ಲು ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಆ ದ್ವಾರಗಳು ಎಲ್ಲೋ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಅವುಗಳ ಮೂಲಕ ಎಲ್ಲೂ ಹೋಗೋ ದಾರಿ ಕಾಣುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೋಟೆ ಹತ್ತೋದು ಹೇಗಪ್ಪಾ ಅಂತ ಅಂದುಕೊಳ್ಳೋರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾವ ಕಷ್ಟವೂ ಇಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಹತ್ತೋ ದಾರಿಯಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಂಡೆಗಳಿಗೂ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಹೋಗ್ತಿರೋ ತನಕ ಮತ್ತು ಮುಂದೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಕಾಣ್ತಿರೋ ತನಕವೂ ನಾವು ಸರಿ ದಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದೀವಿ ಅಂತಲೇ ಅರ್ಥ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲ್ಗಡೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು ಸಿಕ್ಕಿದ್ರೂ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಾಗ ಜನ ಬರೋದ್ರಿಂದ ಹುಲ್ಲಿನ ಮಧ್ಯೆ ದಾರಿಯಾಗಿದೆ .

First entrance to the Fort 

Our Group at the Entrance 

 ಮೂರನೇ ಬಾಗಿಲೂ ಮತ್ತು ಮೂರು ಮೀನುಗಳು: 
ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ಹಲವು ರೀತಿಯ ಗೂಢಾರ್ಥಗಳಿರೋ ಚಿತ್ತಾರಗಳಿರುತ್ತೆ ಅಂತ ಕೇಳಿದ್ದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೋಟೆಯ ಶುರುವಿನಲ್ಲಿ ನಾಗರಹಾವಿದ್ದರೆ ಅದು ಎಷ್ಟು ಸುತ್ತು ಸುತ್ತಿದೆ ಅನ್ನೋದರ ಮೇಲೆ ಕೋಟೆ ಎಷ್ಟು ಸುತ್ತಿದೆ ಅಂತ ಹೇಳಬಹುದಂತೆ. ಅದೇ ತರಹ ಇಲ್ಲಿರೋ ಮೂರನೇ ಬಾಗಿಲಿನ ಮೇಲೆ ಮೂರು ಮೀನುಗಳಿವೆ !

We at the 3rd Entrance

 ಬೆಟ್ಟದ ಆಂಜನೇಯ: 
ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹತ್ತೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸಣ್ಣ ಆಂಜನೇಯನ ಗುಡಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ.  ಕೈಮುಗಿಯುವವರೆಲ್ಲಾ ಶೂ ಬಿಚ್ಚಿ ಜೈ ಹನುಮಾನ್ ಅಂದ್ರೆ ಕೈಮುಗಿಯಲಿಷ್ಟವಿಲ್ಲದವರು ಅಲ್ಲಿನ ಆಳೆತ್ತರದ ಹುಲ್ಲ ಮಧ್ಯ ಫೋಟೋ ಶೂಟ್ ನಡೆಸ್ತಾ ಇದ್ರು. ನಂತರ ಮುಂದುವರದ್ರೆ ಕೆಂಪೇಗೌಡರ ಕಾಲದ ಕೋಟೆಯ ಗುರುತುಗಳು, ಬುರುಜುಗಳು ಕಾಣುತ್ತದೆ.

Full Grasses in few places and a path beneath it

A group selfie during the Trek  

Stairs showing the way and making the path easier 

ಬೆಟ್ಟದ ಮಧ್ಯದ ಶಿವ ದೇಗುಲ: 
ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬೆಟ್ಟದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲೊಂದು  ಮೇಲೆ ಹತ್ತೋ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳೂ, ಆ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಬುಡದಲ್ಲಿ ನಂದಿ ಮಂಟಪವೂ ಕಾಣುತ್ತೆ. ಆ ನಂದಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದರೆ ಅಲ್ಲೊಂದು ದೇಗುಲ ಕಾಣುತ್ತೆ. ಕೆಂಪೇಗೌಡರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ಆ ದೇಗುಲ ಪಾಳುಬಿದ್ದಿದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ದಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸೋಮವಾರ ಮತ್ತು ಶುಕ್ರವಾರಗಳಂದು ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗುತ್ತದಂತೆ. ಅದರ ಎದುರಿಗೆ ಇರೋ ಹೊಂಡದಲ್ಲಿ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ನೀರಿರುತ್ತೆ ಎಂದು ಇಲ್ಲಿನ ಜನ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸಂಗ್ರಹವಾಗೋ ನೀರು ಇಲ್ಲಿಂದ ಉಕ್ಕಿ ಹರಿದು ಕೆಳಗಿರೋ ಹಲವು ಹಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತೆ. ಈಗ ಮೇಲಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪುಷ್ಕರಣಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸ್ವಚ್ಛ ನೀರಿದ್ದರೂ ಕೆಳಗಿನ ಸಣ್ಣವುಗಳಲ್ಲಿ ನೀರು ಬತ್ತಿ ಹೋಗಿದೆ. ಕೆಲವುದರಲ್ಲಿ ನೀರಿದ್ದರೂ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರೋ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿ ಜನರು ಎಸೆದ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಬಾಟಲಿಗಳಿಂದ ಅವು ಕುಡಿಯಲಯೋಗ್ಯವಾಗಿವೆ !

Nandi at the Top of the Hill

Shiva Temple and the small pond infront of it . A portion of the pond goes beneath the rocks touching the base of temple ! 

A Nandi inside the temple 

One more pic near the Mantapa of the temple 

 ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಣ ಪಾಳು ಮಂಟಪಗಳು: 
ದೇಗುಲದ ಸುತ್ತ ಬಂದರೆ ಅದರ ಆಚೆಯ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಹತ್ತೋಕೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಿರೋದು ಕಾಣಿಸುತ್ತೆ.

Observer Carefully at the Right corner to see the steps going to the other side of the Rock

ಮಂದಿರದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಸಾಗೋ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದರೆ ಸುಮಾರಷ್ಟು ಪಾಳು ಬಿದ್ದ ಮಂಟಪಗಳು, ಬುರುಜುಗಳು , ಕೋಟೆಯ ಕಾವಲುಗಾರರು  ಪಿರಂಗಿಯಿಡಬಹುದಾದ ಜಾಗಗಳು ಕಾಣುತ್ತದೆ.

One of the fallen mantapas 

Few more remains of a building 

ಅದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹುಲ್ಲು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲ್ಪಡುವ ಕಲ್ಲ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಿಂದಲೋ, ಹುಲ್ಲ ಮಧ್ಯದ ಹಾದಿಯಿಂದಲೋ ಕೂಡಿದೆ. ಜನಕ್ಕೆ ಗೊಂದಲವುಂಟಾಗದಿರಲೆಂದು ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಕೆತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದರೆ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಮೂರೇ ಮೆಟ್ಟಿಲು, ಕೆಲವು ಕಡೆ ನಾಲ್ಕೈದು, ಕೆಲವು ಕಡೆ ಸಾಲು ಸಾಲು ಮೆಟ್ಟಿಲು.. ಹೀಗೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಹಾದಿ ಹಿಡಿದು ಹೊರಟರೆ ಎಲ್ಲೂ ಕಳೆದು ಹೋಗದಂತೆ ತುಂಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಇಲ್ಲಿ. ನಾನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಂಡ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಯೋಜಿಸಿ ಕಟ್ಟಿದ ಕೋಟೆ ಇದಂದ್ರೆ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದೇನೋ.

At one the view points 

A path to Descend 

A Group pic :-) 

one more group pic of the Guys . Don't ask me on where Rajanna is looking at ! 

ಕೋಟೆಯಂದ್ರೆ ಬರೀ ಕಲ್ಲಲ್ಲವಿಲ್ಲಿ: 
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೋಟೆಯಂದ್ರೆ ಬರೀ ಕಲ್ಲು, ಹತ್ತು ಹತ್ತು ಹತ್ತೋದೇ ಆಗುತ್ತೆ ಅನ್ನೋದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಹಾಗಲ್ಲ. ಒಂದೆಡೆ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದ್ರೆ ಶಿವಾಲಯವಾದ ನಂತರ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದು ಮತ್ತೆ ಹತ್ತೋಕೆ ಶುರು ಮಾಡ್ತೀವಿ ಇಲ್ಲಿ ! ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿಂದ ಜಾರಿ ಬೀಳದೆ ಹೇಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿವೆಯೋ ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಹಲವು ಬಂಡೆಗಳಿವೆಯಿಲ್ಲಿ. ಅಪರೂಪವೆನಿಸೋ ಪಾಪಾಸ್ ಕಳ್ಳಿಯ ಹೂವು, ಮುತ್ತುಗದ ಹೂ ಮೊದಲಾದ ಹೂಗಳು, ಕಾಮನ್ ಫೋರ್ ರಿಂಗ್, ಕಾಮನ್ ಕ್ರೋ, ಕಾಮನ್ ಟೈಗರ್ ಮುಂತಾದ ಚಿಟ್ಟೆಗಳೂ ಕಾಣಸಿಕ್ಕವು.

Cactus Flower

ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಮರಗಳ ನೆರಳು, ಕೋಟೆ ಬಾಗಿಲ ನೆರಳು ಇರೋದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಲ ಕಾಟವೂ ಅಷ್ಟಿಲ್ಲ. ಹತ್ತೋದೂ ಹೆಚ್ಚಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಸುತ್ತಲ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೌಂದರ್ಯ ಸವಿಯುತ್ತಾ, ಫೋಟೋ ತೆಗೆಯುತ್ತಾ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಏರಬಹುದಿಲ್ಲಿ. ಹತ್ತಿಳಿಯೋದು, ಅಲ್ಲಿದ್ದಿದ್ದು ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿ ಸುಮಾರು ಮೂರೂವರೆ ಘಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ನಾವಿದ್ದವಿಲ್ಲಿ. ಕೆಲವರು ರಾತ್ರೆಯೇ ಬಂದು ಸೂರ್ಯೋದಯವ ಸವಿದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಮುಂಚೆ ತೆರಳೋದೂ ಇದೆ.  ಸಂಜೆಗೆ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದ ನನ್ನ ನೆನಪುಗಳು ಮಾಸುವ ಮುನ್ನ ಪದಗಳಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಅರಳೋ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿವೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಚಾರಣದ್ದೋ ಪ್ರವಾಸದ್ದೋ ನೆನಪುಗಳೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಭೇಟಿಯಾಗೋಣ ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಸದ್ಯಕ್ಕೊಂದು ವಿರಾಮ.

Our Group completing the Trek 

ಶಿವಗಂಗೆ ಟ್ರಿಪ್ಪು

We at Shivagange

ನಮ್ಮ ಮೂರನೇ ಚಾರಣವಾದ ಸಾವನದುರ್ಗದ ನಂತರ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗೋದು ಅಂತ ಪ್ಲಾನ್ ಮಾಡ್ತಿದ್ದೆ. ನವದುರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ದುರ್ಗವಾದ ಹುತ್ರಿದುರ್ಗಕ್ಕೋ, ಹುಲಿಯೂರು ದುರ್ಗಕ್ಕೋ ಹೋಗಿ ಬರೋಣ ಅಂತ ಪ್ಲಾನ್ ಹಾಕಿದ್ರೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನ ಸಿಗದೇ ಅದು ನೆರವೇರಲಿಲ್ಲ. ಸರಿ, ಶಿವಗಂಗೆಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲೇ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರೋ ದೇವರಾಯನದುರ್ಗಕ್ಕಾದರೂ ಹೋಗಿ ಬರೋಣ ಅಂದ್ಕೊಂಡ್ವಿ. ಆದರೆ ಒಮ್ಮೆ ಶಿವಗಂಗೆಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕಾಗ ಅಲ್ಲಿರೋ ಅಷ್ಟ ಲಿಂಗಗಳು, ಅಷ್ಟ ವೃಷಭಗಳು, ಒಳಕಲ್ಲು ತೀರ್ಥ, ಪಾತಾಳಗಂಗೆ, ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ, ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿಯ ಗುಡಿಗಳನ್ನು ನೋಡೋದರಲ್ಲೇ ಸಂಜೆಯಾಗುತ್ತೆ ಅಂತ ಅಂದ್ಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದೆಷ್ಟೋ ಕಡೆ , ಬಂಡೆಗಳ ಮೇಲೆಲ್ಲಾ ನಂದಿ, ಕೆತ್ತನೆಗಳು, ಹಳಗನ್ನಡದ ಲಿಪಿಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಲದಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿಂದೆ ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋದಂತನಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

Entrance to the Old city of Shivagange 

ಅಷ್ಟ ಲಿಂಗಗಳು: 
ಶಿವಗಂಗೆಗೆ ಹೋದವರಿಗೆ ಅಲ್ಲಿನ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ಗುಡಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಗೊತ್ತಿರುತ್ತೆ. ಆದರೆ ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಣಾಂಭ, ಶಾಂತೇಶ್ವರ, ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ, ರೇವಣ ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ, ಕುಂಭೇಶ್ವರ, ಸೋಮೇಶ್ವರ, ಮುದ್ದು ವೀರೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಅಷ್ಟ ಲಿಂಗಗಳಿವೆ ಅಂತ ಗೊತ್ತಿರೋಲ್ಲ.ಈಗ ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂಬ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹನ್ನೆರಡು ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆಯಿಲ್ಲಿ

one of the less known rock in Shivagange with a Nandi 

ಅಷ್ಟ ವೃಷಭಗಳು/ಎಂಟು ಬಸವಗಳು: 
ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ನಂದಿ ವೃಷಭ/ಬಸವ, ಮಕರ ಬಸವ, ಎಮ್ಮ ಬಸವ/ಮಹಿಷ ಬಸವ, ಗಾರೇ ಬಸವ, ದೊಡ್ಡ ಬಸವ, ಕಡಲೆ ಬಸವ, ಗಿರಿ ಬಸವ ಮತ್ತು ಕೋಡುಗಲ್ಲು ಬಸವ ಎಂಬ ಎಂಟು ಬಸವನ ಮೂರ್ತಿಗಳಿವೆ.

One of the less known Nandi Mantapa in Shivagange 

ಅಷ್ಟ ತೀರ್ಥಗಳು: 
ಇಲ್ಲಿ ಅಗಸ್ತ್ಯ ತೀರ್ಥ, ಶಂಕರ ತೀರ್ಥ, ಕಣ್ವ ತೀರ್ಥ, ಕದಂಬ ತೀರ್ಥ, ಮೈಥಲ ತೀರ್ಥ, ಪಾತಾಳ ಗಂಗೆ, ಒಳಕಲ್ಲು ತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಪಿಲ ತೀರ್ಥಗಳೆಂಬ ಎಂಟು ತೀರ್ಥಗಳೂ ಇವೆಯಂತೆ. ಆದರೆ ಪಾತಾಳಗಂಗೆ ಮತ್ತು ಒಳಕಲ್ಲು ತೀರ್ಥಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಬೋರ್ಡುಗಳಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದವರನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗದಿದ್ದರೆ ಇವೇ ಇವು ಅಂತ ಗೊತ್ತಾಗೋದು ಕಷ್ಟ.

One of the less known Theertha

One more Less Known Theertha

ಇತಿಹಾಸ, ದಂತಕತೆಗಳು ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಚರಣೆಗಳು: 
ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ವಿಶೇಷಗಳಿವೆಯಾ ಇಲ್ಲಿ ಅಂದ್ರಾ ? ಇಲ್ಲಿನ ಇತಿಹಾಸ, ದಂತಕತೆಗಳು ಬಹಳವೇ ಇದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿ ದೇಗುಲಗಳದ್ದು. ಇವನ್ನು  ಚೋಳರ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತಂತೆ. ನಂತರ ಹೊಯ್ಸಳ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಮತ್ತು ಕೆಂಪೇಗೌಡನ ಕಾಲದಲ್ಲಿಇವುಗಳನ್ನು  ಜೀರ್ಣೋದ್ದಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

Near the Gangadhareshwara temple at the base

ಮೇಲ್ಗಡೆ ಇರುವ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲೇ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಣಿ ಶಾಂತಲಾ ಜಿಗಿದು ಪ್ರಾಣ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿದಳೆಂದು ಹೇಳಲಾದ ಜಾಗವೂ ಇದೆ. ಅವಳು ಕೆಳಗೆ ಹಾರುವಾಗ ಸೆರಗಲ್ಲಿ ಅರಳೀ ಬೀಜ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಜಿಗಿದಳು. ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಅರಳೀ ಬೀಜಗಳು ಈಗಲೂ ಚಿಗುರುತ್ತವೆ. ಅವನ್ನು ತಂದು ಬೇಯಿಸಿದರೆ ರಕ್ತದ ತರ ಆಗುತ್ತೆ ಅಂತ ಸ್ಥಳೀಯರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿಯ ದೇಗುಲದ ಬಗೆಯೂ ದಂತಕತೆಯೊಂದಿದೆ. ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿದ್ದ ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿಯು ಬಸರಿ ಹೆಂಗಸರನ್ನು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಳಂತೆ. ಈ ಸರತಿಯಂತೆ ಕೋಟೆಯ ಕಾವಲುಗೈವ ನಾಯಕನ ಹೆಂಡತಿಯೂ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿ ಬಂತಂತೆ. ಅವಳು ಕಣ್ಣೀರು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಬಂದಾಗ ಎದುರು ಬಂದ ದೇವಿ ನೀನು ಕಣ್ಣೀರು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಬಂದ್ರೆ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಲ್ಲ. ನಿನ್ನ ಗಂಡನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕವಲೊಡೆದಿರುವ ಬಸರೀ ಮರ ತಂದು ನೆಡೆಸಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ , ಸಾಯಂಕಾಲ ಪೂಜೆ ಮಾಡಂಗಿದ್ರೆ ನಾನು ಇನ್ಮೇಲೆ ನರಬಲಿ ತಗೊಳ್ಳಲ್ಲ ಅಂತ ವಾಗ್ದಾನ ತಗೊಂಡ್ಲಂತೆ. ನಾಯಕರು ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಾವಲುಗಾರರಾಗಿದ್ದವರು, ಬಸರೀ ಮರ ತಂದು ನೆಟ್ಟು ಪೂಜೆ ಮಾಡತೊಡಗಿದರಂತೆ. ಆ ನೆನಪಿಗೆ  ಈಗಲೂ ಪ್ರತೀ ವರ್ಷದ ಯುಗಾದಿ ಆದ ನಂತರ ಬರುವ ಮಂಗಳವಾರದಂದು ದೇಗುಲಕ್ಕೆ ಏರುವಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಚೌಕದಲ್ಲಿ ಬಸರೀ ಮರ ಇಟ್ಟು ಬೆಳಗ್ಗೆ, ಸಂಜೆಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೂಜೆ ಮಾಡಿದಾಗ ನಮ್ಮ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬೆವರು ಸುರಿಯುತ್ತಿರುತ್ತೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಹೊನ್ನ ದೇವಿ ದೇಗುಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ಜಿನುಗುತ್ತಿರುತ್ತಂತೆ. ಹದಿನೈದು ದಿನ. ಅದನ್ನು ಉಗ್ರರೂಪ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.  ಅದಾದ ನಂತರ ಹೊನ್ನಾ ದೇವಿ(ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿ/ಸ್ವರ್ಣಾಂಭ ದೇವಿ)ಗೆ ಹದಿನಾರು ಸೇರು ಆರತಿ, ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರನಿಗೆ ಐದು ಸೇರು ಆರತಿ, ಬೆಟ್ಟದ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಎಷ್ಟು ದೇವರಿದ್ದಾರೋ ಅವರಿಗೆಲ್ಲಾ ಒಂದೊಂದು ಸೇರು ಆರತಿ ಮಾಡಿ, ಅಡಿಕೆ ಹೊಂಬಾಳೆಯನ್ನು ತಗೊಂಡು ಹೋಗಿ ಬಸರಿ ಮರಕ್ಕೆ ಕೊಡ್ತಾರೆ. ಅದು ಐದು ದಿನಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಗಿಡ ಚಿಗುರಿದಂತೆ ಚಿಗುರಿರುತ್ತೆ. ಅದನ್ನ ಬುಧವಾರ ದಿನ ಕಿತ್ತು ಕೆಳಗಿರೋ ಕಲ್ಯಾಣಿಗೆ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಗುರುವಾರದಿಂದ ಹೊನ್ನಾ ದೇವಿಗೆ ಹೊಸ ಕಾಯಿ, ಗಂಗೆ, ಗೌರಿಗಳನ್ನ ಕೊಡೋದು, ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರನಿಗೆ ವಾಹನ, ತೇರು, ತೆಪ್ಪೋತ್ಸವಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತೆ. ಯುಗಾದಿ ಆದ ಮೇಲೆ ಬರುವ ಮಂಗಳವಾರದಂದು ಕಂಬ ಹಾಕೋದು.ಅದಾಗಿ ಹದಿನೈದು ದಿನಕ್ಕೆ ಹೊನ್ನಾದೇವಿಗೆ ಮಡೆ ಆರತಿ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ, ವೀರಭದ್ರ ಸ್ವಾಮಿ ಗುಡಿಗಳ ಎದುರಿರೋ ಬಂಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಕಂಬಗಳಿವೆ. ಬಾಂಡಲಿ ತರ ಇರೋ ಕಂಬದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತೀ ಹುಣ್ಣಿಮೆಗೆ ದೀಪ ಹಚ್ಚುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕಂಬಕ್ಕೆ ಉರಿಗಂಬ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಬರುವ ಜನವರಿಯ ಹದಿನಾರನೇ ತಾರೀಖು ಈ ಉರಿಗಂಬ/ಹುರಿಗಂಬ/ಹುಲಿಗಂಬ ದಲ್ಲಿ ಹಾಲು ಬರುತ್ತೆ ಅಂತ ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಗಂಗೆ, ಗೌರಿ, ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರನಿಗೆ ಧಾರೆ ಮುಹೂರ್ತವನ್ನು ನಿಶ್ವಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ತೇರೇನು ಇರೋಲ್ಲ. ಅದರ ಮುಂಚಿನ ಹದಿನಾಲ್ಕರ ರಾತ್ರೆ ಹನ್ನೆರಡಕ್ಕೇ ಈ ಹುಲಿಗಂಬದಲ್ಲಿ ಒಸರೋ ತೀರ್ಥವನ್ನು ನೋಡೋಕೆ ಅಲ್ಲಿ ಜನ ಸೇರಿರುತ್ತಾರೆ. 


ಹೋಗೋದು ಹೇಗೆ ? 
ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ತುಮಕೂರಿಗೆ ಹೋಗೋ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿ, ಡಾಬಸ್ ಪೇಟೆಗಿಂತ ಮುಂಚೆ ಸಿಗೋ ಎಡಕ್ಕೆ ಸಾಗೋ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಆರೂವರೆ ಕಿ.ಮೀ ಸಾಗಿದರೆ ಶಿವಗಂಗೆ ಸಿಗುತ್ತೆ. ಡಾಬಸ್ ಪೇಟೆಯಿಂದ ರಾಮನಗರಕ್ಕೆ ಹೋಗೋ ಹೈವೆಗೆ ಬೆಂಗಳೂರು-ತುಮಕೂರು ಹೈವೇಯಿಂದ ಹೊರಬರುವ ನಾವು ಸೇರುವ ಜಾಗದಿಂದ ಒಂದು ಕಿ.ಮೀ ಒಳಗೆ ಹೋದರೆ ಶಿವಗಂಗೆ ಬೆಟ್ಟ ಸಿಗುತ್ತೆ. ಅಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಅಡ್ಡ ಹಾಕುವ ಜನರಿಂದ ೨೦ ರೂ ಟಿಕೇಟ್ ಪಡೆದು ಒಳಹೋಗಬೇಕು. ದೇಗುಲದ ಎದುರು ಪಾರ್ಕಿಂಗಿಗೆ ಟಿಕೇಟ್ ಕೊಡೋಕೆ ಬರೋ ಜನರಿಗೆ ಮುಂಚೆ ತಗೊಂಡ ಟಿಕೇಟ್ ತೋರಿಸಿದ್ರೆ ನಡೆಯುತ್ತೆ. ಬೇರೆ ಟಿಕೇಟ್ ತಗೊಳ್ಳೋ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿಲ್ಲ. ದೇಗುಲದ ಎದುರಿಗೇ ಚಪ್ಪಲಿ ಬಿಟ್ಟು ಮೇಲೆ ಹತ್ತಬಹುದು. ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯವರೆಗೂ ಹೋಗೋದಾದರೆ ಚಪ್ಪಲಿ/ಶೂ ಹಾಕಿಕೊಂಡೇ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಬಹುದು. ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದ ಮೇಲೆ ಬಲಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿ, ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇಗುಲಕ್ಕೆ ಸಾಗುತ್ತೆ. ಎಡಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಸಾಗುತ್ತೆ. ಬಲಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿಯ ದೇಗುಲದ ಬಳಿ ಚಪ್ಪಲಿ ಬಿಡೋಕೆ ಮತ್ತೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಸೀದಾ ಮೇಲೆ ಹೋದರೆ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇಗುಲದ ಉತ್ತರ ದ್ವಾರದ ಬಳಿಯಿಂದ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯನ್ನು ನೋಡಬಹುದಾದರೂ ದೇಗುಲವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿಯ ಗುಡಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ದಾರಕ್ಕೇ ಬರಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗ್ತಾ ಚಪ್ಪಲಿ ಏನ್ಮಾಡೋದಪ್ಪ ಅನ್ನೋ ತಲೆಬಿಸಿಯಿಲ್ಲ. ಬೆಟ್ಟ ಏರುವಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಕಲ್ಲುಬಂಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾಲು ಸುಡೋದರಿಂದ ಚಪ್ಪಲಿ/ಶೂ ಹಾಕ್ಕೊಂಡೇ ಹೋಗೋದು ಉತ್ತಮ ಅಂತ ನಮ್ಮ ಅನಿಸಿಕೆ


ಎಮ್ಮ ಬಸವ: 
ಊರ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವ ದಾಟಿ, ಬೆಟ್ಟದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹತ್ತುತ್ತಾ ಬಲಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕ ದೇಗುಲಗಳತ್ತ ಹೊರಳದೇ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದ್ರೆ ದೊಡ್ಡ ನಂದಿಯೊಂದು ಎದುರಾಗುತ್ತೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಎಮ್ಮ ಬಸವ/ಮಹಿಷ ಬಸವ ಅಂತ ಹೆಸರು. ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಶೌಚಾಲಯವೊಂದು, ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹತ್ತೋ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಸಿಗುತ್ತೆ. ಇಡೀ ಬೆಟ್ಟದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸಿಗೋ ಶೌಚಾಲಯ ಇದೊಂದೇ. ಎಮ್ಮ ಬಸವನ ಬಳಿ ಫೋಟೋ ತೆಗೆಸಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ್ವಿ.

Infront of Emma Basava

 ಕೆಂಪೇಗೌಡನ ಹಜಾರ:
ಇಲ್ಲಿನ ದೇಗುಲಗಳನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ಕೆಂಪೇಗೌಡರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ದಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಅಂತ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ್ದೆನಲ್ಲ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ಮಂಟಪವೊಂದು ಸಿಗುತ್ತೆ ಮೇಲೆ ಹತ್ತುವಾಗ. ಕೆಂಪೇಗೌಡನ ಹಜಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಇಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು , ಸುತ್ತಲ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಸವಿಯಬಹುದು. ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಧ್ವಜಸ್ಥಂಭ, ಇನ್ನೆರಡು ನಂದಿ ಮಂಟಪಗಳೂ ಕಾಣುತ್ತೆ. ಅಲ್ಲಿ ಬಲಕ್ಕೆ ಕೋಟೆಯ ಕುರುಹುಗಳೂ, ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇಗುಲದ ಉತ್ತರ ದ್ವಾರಗಳೂ ಕಾಣುತ್ತೆ. ಅತ್ತ ಸಾಗದೇ ಸೀದಾ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ನಂದಿ ದ್ವಾರದ ಮೂಲಕ ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೋಕೆ ಶುರು ಮಾಡುತ್ತೀವಿ. ಇಲ್ಲೂ ಬಲಕ್ಕೆ ನಂದಿ ಮಂಟಪವೊಂದು ಕಾಣುತ್ತೆ.

At KempeGowdana Hajara

Remains of the Fort and one more Nandi mantapa at the Backdrop

Remains of the Fort

Ascending the hill

View of the Kalyani and One more Nandi Mantapa as seen from the top

 ಒಳಕಲ್ಲು ತೀರ್ಥ: 
ಸ್ವಲ್ಪ ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಒಳಕಲ್ಲು ತೀರ್ಥಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಅಂತ ಬೋರ್ಡೊಂದು ಕಾಣುತ್ತೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಬಲಕ್ಕೆ ಇರೋ ಮುಖ್ಯ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಬದಲು ಎಡಕ್ಕಿರೋ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ನಂದಿ ಮಂಟಪ ಸಿಗುತ್ತೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಮಂಟಪ ಮತ್ತು ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಒಳಕಲ್ಲು ತೀರ್ಥಕ್ಕೆ ಸಾಗಬಹುದು.

One more Nandi Mantapa Near Olakallu Teertha

ಇಲ್ಲಿ ಹೆಸರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ಒರಳ ರೀತಿಯಿರುವ ಕಲ್ಲೊಂದಿದೆ. ಅದರ ಒಳಗೆ ನೀರಿರುತ್ತೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಕೈ ಹಾಕಿದಾಗ ನೀರು ಸಿಕ್ಕಿದ್ರೆ ಪುಣ್ಯ ಮಾಡಿದ್ದೀವಿ ಅಂತ. ಇಲ್ಲಾಂದ್ರೆ ತಪ್ಪಾಗಿದೆಯಪ್ಪಾ ದೇವ್ರೆ, ಮುಂದಿನ ಸಲ ಬಂದಾಗಲಾದ್ರೂ ನೀರು ಸಿಗೋ ಹಾಗೆ ಮಾಡು ಅಂತ ಬೇಡ್ಕೋಬೇಕು ಅಂತ ಇಲ್ಲಿನವರ ನಂಬಿಕೆ.



ಹಿಂದಿನ ಸಲ ಗೆಳೆಯರೊಂದಿಗೆ ಬಂದಾಗ್ಲೂ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು ನನಗೆ. ಈ ಸಲ ಅಕ್ಷತಾಳೊಂದಿಗೆ ಬಂದಾಗ್ಲೂ ನೀರು ಸಿಕ್ಕಿತು ನಂಗೆ. ಹಿಂದಿನ ಸಲಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೇಲೇ ಇದೆಯೇನೋ ಈ ಬಾರಿ ಅನಿಸಿದ್ದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ ! ಆಳಕ್ಕೆ ಕೈ ಹಾಕಿದ್ರೆ ಸಿಗುತ್ತೆ ಅಂತ ಕೆಲವರೂ , ಪಾಪ ಪುಣ್ಯಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕೆಲವರೂ ವಾದಿಸುತ್ತಾ ಇದ್ದಾಗ ನಮ್ಮ ಮುಂಚೆ ಹೋದವರಿಗೆ ನೀರು ಸಿಕ್ಕದ್ದು ಕಂಡು ಒಂದು ಬೊಗಸೆ ನೀರು ತೆಗೆದು ಮತ್ತೆ ಅದೇ ತೀರ್ಥಕ್ಕೆ ಹಾಕಿ , ಪಕ್ಕದ ವೀರಭದ್ರ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ, ಅದರೆದುಗಿರೋ ಹಳೆಗನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳ ಓದೋ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಬಂದ್ವಿ. ಹಳೆಗನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡೋ ಆಸಕ್ತಿಯಿರೋರು ಇಲ್ಲಿಗೊಮ್ಮೆ ಭೇಟಿ ಕೊಡಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಒಳಹೋಗೋಕೆ ೫ ರೂಗಳ ಟಿಕೇಟ್

ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು: 
ಹನ್ನೆರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ನೋಡೋಕೆ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ತಿರುಗೋಕಾಗಲ್ಲ, ಅದರ ಬದಲು ಇಲ್ಲೇ ದರ್ಶನ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಗಿದೆಯಂತೆ ! ನಂಬಿಕೆಗಳೇನೇ ಇದ್ರೂ ಸುಡೋ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ನೆರಳೀವ ಈ ಜಾಗ, ಇಲ್ಲಿರೋ ಶಿವ ಪಾರ್ವತಿ, ನಂದಿಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣೋ ಶಿವಗಂಗಾ ಶಿಖರ, ಕೆಳಗೆ ಮನಸೆಳೆವ ಪ್ರಕೃತಿಗಳು ಖುಷಿಕೊಡುತ್ತೆ.

Near Dwadasha Jyotirlinga

ಬೆಟ್ಟದ ಹಾದಿ: 
ಈ ಲಿಂಗಗಳ ದಾಟಿ ಮುನ್ನಡೆದ ಮೇಲೆ ಮುಂದಿನ ಹಾದಿ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತೆ. ಮೊದಲು ಸಿಗೋ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು, ನಂತರ ಸಿಗೋ ಗುಹೆ, ಗುಹೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಸಿಗೋ ಬಂಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಲು ಮಾಡಿರೋ ಗುರುತುಗಳಿಂದ ಹತ್ತೋದು ಒಂಥರಾ ಮಜವೆನಿಸುತ್ತೆ. ಸಾವನದುರ್ಗದ ರೀತಿಯ ಇಳಿಜಾರಿನ ಬಂಡೆಗಳು ಇರದಿದ್ದರೂ ಇಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಎಚ್ಚರವಹಿಸೋದು ಅಗತ್ಯ

Steep Steps starting towards the top of the hill

 ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ ನಂದಿ: 
ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಹಾದಿ ಇನ್ನೂ ಕಠಿಣವಾಗುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತೆ. ಬ್ಯಾಗಿಗೆ ಕೈ ಹಾಕೋಕೆ ಬರೋ ಮಂಗಗಳು, ಬೀಸೋ ಗಾಳಿ, ಕಡಿದಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲು, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ನೋಡಿದರೆ ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸೋ ಪ್ರಪಾತ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸಬಹುದೇನೋ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿರೋ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಅಗಲವಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಇರುವ ಕಡೆ ಬಂದರೆ ಯಾವ ಅಪಾಯವೂ ಇಲ್ಲವಿಲ್ಲಿ. ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತಿ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಕಾಣೋ ಸಣ್ಣ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ನಂದಿಯಿದ್ದಾನೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸಾಗೋ ಹಾದಿಯಲ್ಲೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಎಚ್ಚರವಹಿಸಬೇಕು.

Path to reach towards Nandi

ನಂದಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಲು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳದಂತೆ ರಾಡುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಕೂತಿರೋ ಮಂಗಗಳಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಎಚ್ಚರವಹಿಸಬೇಕು . ಕೈಯಲ್ಲೊಂದು ಸಣ್ಣ ಕೋಲನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡೋ, ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬ್ಯಾಗನ್ನು ಕೆಳಗಿರುವವರ ಬಳಿ ಕೊಟ್ಟೋ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪಾಯ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲ.

We at the top spot near the Nandi

View Seen from Nandi

 ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ವೀರಭದ್ರ ಗುಡಿಗಳು: 
ನಂದಿಯನ್ನು ನೋಡಾದ ಮೇಲೆ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರೋ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದರೆ ಮತ್ತೆರಡು ಗುಡಿಗಳು ಕಾಣುತ್ತೆ. ನಾವು ಹೋದಾಗ ಬಾಗಿಲು ಹಾಕಿತ್ತಾದರೂ ಹನ್ನೆರಡು ಘಂಟೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತೆ ತೆಗೆದರು.

Gangadhareshwara temple. Veerabhadra temple is at its left 

ಅದರ ಹಿಂದೆಯೇ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಣಿ ಶಾಂತಲೆ ಧುಮುಕಿ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಜಾಗವೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬೋರ್ಡಿರದೇ ಇರುವುದರಿದ ಸುಮಾರು ಜನ ಅದನ್ನು ನೋಡದೇ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೆ ಹೊದರೆ ಈಗ ಹಾಕಿರೋ ಕಂಬಿಯ ಬಳಿಯೇ ಆಕೆ ಧುಮುಕಿದ್ದು ಎಂದು ಜನ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ !  ಅದನ್ನು ದಾಟಿ ಬಲಕ್ಕಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಬಂಡೆಗೆ ಬಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆಗಂಬ ಮತ್ತು ಉರಿಗಂಬಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆ ಕಂಬಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಆಗಲೇ ಓದಿದ್ದೆವು.

Near Urigamba and Enne Kamba

ಪಾತಾಳಗಂಗೆ: 
ಮೇಲಿನ ಜಾಗಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ನೋಡಿ ಕೆಳಗೆ ಬರೋ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಮೇಲಿನವರೆಗೂ ಹೋದರೂ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದಾಗ ನೋಡಲೇಬೇಕು ಎಂದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಪಾತಾಳಗಂಗೆ ಸಿಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ ! ಹಾಗಾಗಿ ಸಿಕ್ಕ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಪಾತಾಳಗಂಗೆ ಎಲ್ಲಿ ಅಂತ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಲೇ ಕೆಳಗಿಳಿದೆವು . ಎಲ್ಲರೂ ಇನ್ನೂ ಕೆಳಗಿದೆ ಅನ್ನೋರೆ.  ಕೊನೆಗೆ ಹೊನ್ನಮ್ಮ ದೇವಿಯ ಗುಡಿಯ ಬಳಿ ಬಂದಾಗ ಅಲ್ಲೇ ಬಲಗಡೆ ಪಾತಾಳಗಂಗೆ ಅಂತ ಇದ್ದ ಬೋರ್ಡು ಕಂಡಿತು ! ಇಲ್ಲಿ ಬಂಡೆಗಳ ನಡುವೆ ಇರೋ ನೀರಿಗೇ ಪಾತಾಳಗಂಗೆ ಅಂತ ಕರೆದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹತ್ತು ರೂಗಳ ಟಿಕೇಟ್.

Near Patalagange 

ಮುಂಚೆಯೆಲ್ಲಾ ನೀರಿಗೆ ಹೂಗಳನ್ನು ತೇಲಿಬಿಟ್ಟು ನೀರನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಈಗ ನೀರಿಗೆ ಏನನ್ನೂ ಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿನ ಬಂಡೆಗಳ ನಡುವಿನ ನೀರಲ್ಲದೇ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ವೀರಭದ್ರನನ್ನು ನೋಡೋದೇ ಒಂದು ಚೆಂದ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಕೋಟೆಯ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು, ಪಾಳುಬಿದ್ದ ಪುಷ್ಕರಿಣಿ, ದೇಗುಲಗಳ ಕುರುಹುಗಳನ್ನೂ ಕಾಣಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಮಗು ತೇಲಿಬಿಟ್ಟು ಕಳ್ಕೊಂಡೋರೊಬ್ರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಹದಿನೇಳು ಕಿ.ಮೀ ದೂರವಿರೋ ಕುದೂರು ಎಂಬಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತಂತೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಪಾತಾಳಗಂಗೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಸೇರುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲೂ ಒಂದು ಪುರಾತನ ಗುಡಿಯಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬಂತು.

Patala Gange

ಕೆಳಗಿನ ಗುಡಿಗಳು:
ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ, ಸ್ವರ್ಣಾಂಭ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು  ಹೇಗಿದ್ರೂ ಬಾಗಿಲು ಹಾಕಿದ್ವು . ತೆಗೆಯೋದು ಐದು ಘಂಟೆಗೆ ಅಂತ ತಿಳಿದ ನಾವು ಇದನ್ನಾದರೂ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗೊಣ ಅಂತ ಪಾತಾಳಗಂಗೆಗೆ ಬಂದಿದ್ವಿ. ಆದರೆ ಪಾತಾಳಗಂಗೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಹೊರಬರೋ ಹೊತ್ತಿಗೇ ಘಂಟೆ ಮೂರೂಮುಕ್ಕಾಲಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿತ್ತು.  ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಬಂದದ್ದು ಬಂದಾಗಿದೆ , ಇಲ್ಲೇ ಊಟ ಮಾಡ್ಕೊಂಡು ಇವೆರಡನ್ನೂ ನೊಡ್ಕೊಂಡೇ ಹೋಗೋಣ ಅಂದ್ಕೊಂಡ್ವಿ. ಕೆಳಗಡೆ ಅನ್ನಸಂತರ್ಪಣೆ ನಡೀತಾ ಇರ್ಬೋದು ಇನ್ನೂ ಅಂದ್ರು ಅಲ್ಲೇ ಯಾರೋ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅದು ಮುಗಿದ್ರೂ ಇನ್ನೂ ಕೆಳಗಿಳಿದು ಕೆಳಗಿದ್ದ ಹೋಟೆಲ್ ಸ್ವರ್ಣಾಂಭದಲ್ಲಿ ಅನ್ನ ಸಾಂಬಾರ್, ಮತ್ತು ಸೂಪರ್ರಾಗಿದ್ದ ಫ್ರೈಡ್ ರೈಸ್ ತಿಂದು ಮತ್ತೆ ಮೇಲೆ ಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ(ನಾಲ್ಕೂವರೆಗೇ) ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇಗುಲ ತೆಗೆದಿತ್ತು. ಅದರೊಳಗಿರುವ ಮೂರ್ತಿಗಳು, ನಂದಿ ಮಂಟಪ, ಹೊಯ್ಸಳ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮುಂತಾದವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಹೊರಬರುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸ್ವರ್ಣಾಂಭಾ ದೇಗುಲವೂ ತೆಗೆದಿತ್ತು. ಬೆಟ್ಟದ ಬಂಡೆಗಳ ಕೆಳಗಿನ ಗುಡಿಯದು. ಅಲ್ಲೂ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಹೊರಬಂದ ನಾವು ಸೀದಾ ಮನೆಯ ಹಾದಿ ಹಿಡಿದೆವು.

Sculptures at Gangadhareshwara temple

Architecture of Gangadhareshwara temple at the base of the hill